پنل موبایل و ریال دیجیتال؛
یک فناوری جدید کاربردی یا ایده‌ای بی‌ثمر؟
اخرین پنل روز سوم بخش زیست بوم کنگره موبایل ایران با موضوع موبایل و ریال دیجیتال با مجری‌گری ساناز وفی سردبیر مجله میهن بلاکچین و با حضور محمدرضا شرفی نایب رئیس انجمن بلاکچین و رمزارز ایران، دکتر حسینی عضو هیات مدیره هلدینگ سیتکس، مهندس هاشمی از بخش انفورماتیک بانک مرکزی، کاوه مشتاق از هلدینگ ققنوس و مهندس رجبی عضو مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان میهمان‌های پنل برگزار شد.
پنل با توضیحات کلی ساناز وفی درباره مفهوم ریال دیجیتال آغاز شد. وفی در ادامه سوال اول خود را از محمدرضا شرفی نایب رئیس انجمن بلاکچین و رمزارز ایران درباره کاربردهای ریال دیجیتال پرسید.
شرفی با اشاره به امکان تحول ریال دیجیتال در نظام‌های قدیم پرداخت گفت: اساسا چنین فناوری‌های در جهت تسریع و تسهیل فرایندها به کار می‌روند. این فناوری مزایا و صفات بارزی دارد که حکومت‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. ریال دیجیتال با توجه به نظام‌های قدیم پرداخت می‌تواند تحول ایجاد کند. البته اصل موضوع به این بستگی دارد به ابزارهای توسعه که در آن گنجانده شده باشد. برای مثال باید دید قابلیت‌هایی مثل هوشمندسازی هم درون استفاده‌های احتمالی از این ابزارها دیده شده یا نه.
مجری سوال بعدی را خطاب به دکتر حسینی عضو هیات مدیره هلدینگ سیتکس طرح کرد و پرسید در فضای فعلی تا چه حد با تکنولوژی‌‌های جدید آشنایی وجود دارد و چقدر ممکن است سیستم بانک‌داری با ریال دیجیتال تطبیق‌پذیر شود.
حسینی در پاسخ با اشاره به این نکته که پیش از این برنامه‌هایی برای بانک‌داری مجازی وجود داشته گفت: گرچه ایده‌هایی در بخش بانک‌داری مجازی وجود داشته اما این برنامه‌ها عقیم ماند. فناوری جدید بلاکچین غیرمتمرکز است. اما ریال دیجیتال همان ریال اسکناس است و سنخیتی با رمزارزها ندارد. در هر حال باید به لایه‌های بلاکچین این طرح در بانک مرکزی برسیم و بدانیم در این بخش چه می‌گذرد تا به ایده‌های بانک مرکزی اشراف پیدا کنیم. اما اگر ابهامات برطرف نشود در لایه آزمایشی شاید مردم عادی نتوانند از این اپ‌ها استفاده کنند.
وفی در بخش دیگر نشست از هاشمی فعال در بخش انفورماتیک بانک مرکزی درباره استقبال سرد اکوسیستم از ریال دیجیتال و نگاه منفی آن‌ها به این طرح پرسید.
هاشمی با اشاره به اینکه چنین طرحی در کشورهای دیگر جهان هم مورد بررسی یا در مراحل اجرایی قرار گرفته گفت: این طرح تا حدی هم بلاک‌چینی به حساب می‌آید. البته این نقد درستی است که بانک مرکزی در این بخش اطلاع‌رسانی درستی نداشته است. در عین حال این طرح نوپاست و حتی ممکن است با شکست هم مواجه شود. در زمینه ریال دیجیتال مقایسه با بیتکوین و کیف پول الکترونیکی باعث فهم غلطی از مساله شد. سند ریال دیجیتال هم خیلی دیر منتشر شد.
هاشمی افزود: از امروز نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که لزوما ریال دیجیتال همه‌گیر می‌شود یا نه. اما اقدامی اصولی و علمی است که البته در حوزه کسب‌وکاری تا حدودی واجد برخی ابهامات است. طبیعتا با بهره‌گیری از ریال دیجیتال در موضوع قراردادهای هوشمند می‌توان در سایر حوزه‌ها هم از ریال دیجیتال استفاده شود.
مجری در ادامه پنل از کاوه مشتاق درباره الگوریتم اجماع امنیت در شبکه، مدل اجماع و سایر جزئیات فنی ریال دیجیتال پرسید.
مشتاق در ابتدای سخنان خود ایجاد یک امکان جدید پرداخت را مثبت ارزیابی کرده و چنین ادامه داد: این طرح را به شکل کلی می‌توان مثبت دانست اما چند نکته در جزئیات وجود دارد که ایراداتی را متوجه آن کرده و بیشتر در سطح استفاده تجاری آن مطرح است. نکته اول اینکه وقتی شبکه را همتا به همتا معرفی می‌کنیم این همتایان عموم مردم نیستند بلکه این همتایان در شبکه فقط بانک‌های تجاری هستند و ذی‌نفعان شبکه و مردم باید با زنجیره دوم به بانک تجاری وصل شوند.
مشتاق افزود: در مورد اجماع هم از اجماع به ترتیب استفاده شده که یعنی در عمل اجماعی وجود ندارد و بعدها قرار است اجماع بوجود بیاید. سرورهای تجاری شبکه برنا متعلق به بانک مرکزی است و از این طریق اجماع اتفاق می‌افتد. نکته کلیدی دیگر اینکه این موجود دیجیتال می‌تواند با چیزی به نام قرارداد هوشمند که برنامه‌هایی هستند که به شکل اتوماتیک پیش می‌روند، تکمیل شود؛ یعنی برنامه‌هایی بنویسیم که در شبکه یا در اپ‌مان کار پرداخت انجام دهد. نوشتن این قراردادهای هوشمند هم صرفا در انحصار بخشی از بانک‌های تجاری است. نهایتا اینکه درمورد کارمزد انتقال ریال دیجیتال فعلا در سند منتشر شده نکته‌ای عنوان نشده است.
وفی در ادامه نشست از رجبی عضو مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد تاثیرات ریال دیجیتال روی تورم و همچنین به عنوان امکان ارتباط بین‌المللی مالی سوال پرسید.
رجبی در پاسخ گفت: می‌توان ادعا کرد تاثیر ریال دیجیتال روی تورم از زاویه جلوگیری از خلق چندباره پول است و در زمینه ارتباط بین‌المللی هم طرح‌هایی در حال پیگیری است.
وفی در بخش نهایی پنل از تمامی مهمان‌ها خواست به جمع‌بندی و بیان نکات نهایی بپردازند.
شرفی در این بخش ساختار کلی ریال دیجیتال را مطابق انتظار دانست و بیان کرد: تصمیم‌گیر واحد پولی کشور بانک مرکزی است. هیچ بانک مرکزی در هیچ جای دنیا اختیار واحد پولی‌ش را به دیگران منتقل نمی‌کند و در نتیجه در این حوزه اتفاق خلاف انتظاری رخ نداده. اما اگر واقعا قصد استفاده از ریال دیجیتال وجود دارد باید افق مشخصی داشته باشیم و با برنامه‌ریزی در این بخش عمل کنیم.
دکتر حسینی در بخش پایانی سخنانش گفت: بانک‌های عامل ذی‌نفعان این طرح هستند و مردم هم مشتری. سوال اینجاست که اگر پروژه شکست بخورد بانک مرکزی برنامه جایگزینی دارد؟ در هر حال برای استقبال بیشتر نیاز به آموزش عمومی و آگاهی‌رسانی گسترده‌تر بانک مرکزی حس می‌شود.
هاشمی هم در بخش جمع‌بندی سخنانش با اشاره به سازوکار اجماع اشاره کرد: در حال حاضر این سازوکار دیگر به‌ترتیب نیست. هاشمی افزود: فعلا فقط بانک‌ها ذی‌نفعان تجاری این طرح در نظر گرفته شدند اما بعدا ممکن است بخش‌های دیگر دولت هم اضافه شوند. در موضوع ارتباط برون‌مرزی باید تاکید کنم بانک مرکزی اساسا چنین هدفی ندارد. در بحث تورم هم باید گفت ریال دیجیتال اسکناس است و حجم بسیار کوچکی از نقدینگی را تشکیل می دهد و تاثیر چندانی در مدیریت نقدینگی ندارد.
نهاتیا کاوه مشتاق در مورد استفاده از ریال دیجیتال در ارتباطات بین‌المللی چنین توضیح داد: شبکه برنا ظرفیت نقش‌آفرینی بین‌المللی ندارد چرا که بانک مرکزی می‌تواند دارایی درون این شبکه را تغییر دهد. این ریال بیشتر با دید فناوری ساخته شده و دید توسعه کسب‌وکار در آن کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این شرایط فعلا بانک مرکزی فقط با فشار می‌تواند باقی بانک‌ها را به حضور ترغیب کند. برای حل این مساله بانک مرکزی ناچار است فضا را بیشتر باز کند.